SANT CLIMENT DE TAÜL-EKO PANTOKRATORRA

Hemen daukazue 122.orrialdean ageri den A irudiaren Pantokratorraren iruzkin eredua. Aldamenean agertzen zaizuen B irudiaren  (Santa María de Taül) iruzkina egiteko ere baliogarria da (gaia zertxobait aldatzen da soilik).

Sarrera

Aurrean daukagun artelana Tahüll-eko San Climenteko absidean kokatzen den Pantokrator baten margolana da. Erromaniko estilokoa eta 1125. urte aldera eginikoa.

Freskoan eginiko pintura bat da, hormaren gainean, elizaren absidean. Pantokrator bat irudikatuta dago, mandorlaren barruan, alfa eta omega letra grekoen artean. Alboetan lau ebanjelariak ditu.

Elementu formalak

Freskoan eginiko pintura, geruza batez eginda dagoenez, ehundura leuna dauka, hormaren estukoarekin erabat integratuta.

Marrazkia lerro lodi eta ilun batez egina dago, oso nabarmena, irudi guztiak inguratzen dituena (ingeradak).

Modelatua laua da, ez du bolumenik erakusten, eta argia irudikatzen ez denez argi-ilunik gabekoa da.  Bai aurpegiaren hazpegiak, ilea, baita anatomiaren parteak eta jantzien tolesdurak ere, estilizatuak daude, lerroen bitartez bakarrik adierazita. Tolesdurak, adibidez, simetrikoak eta “V” itxurakoak dira, naturaltasun gabekoak erabat.

Kolore distiratsuak eta garbiak erabili dira, ñabardurarik gabekoak, kolore-mantxa edo orban handietan: urdina, gorria, beltza eta zuria, besteak beste. Arte-lan honetan kolore hotzak nabarmentzen dira, urdina konkretuki, hauek irudi jainkotiarrekin lotzen baitira, beroak gizatiarrentzat utziz.

Perspektibarik ez dago ez baita espazioa irudikatzen eta hondoa kolore orban batez, bakarrik, erabat irreala.

Konposizioa Kristoren inguruan antolatzen da eta erabat simetrikoa da. Aurpegian, begiak oso handiak eta espresiorik gabeak dira, bekainen lerroak sudurrari lotzen dira aurpegia erditik banatuz eta bibote eta bizarraren lerroak, ahoaren inguruan, ilearen forma geometrizatuak errepikatzen dituzte. Gorputza ere simetrikoa da, baita hankak irudikatzerakoan ere. Inguruko ebanjelariak eskema berberari jarraitzen diote. Konposizio simetriko honek irudiak geldirik aurkezten ditu: hieratikoak eta zurrunak, mugimendurik gabe.

Elementu ez formalak

Adierazpen modua figuratiboa da, oso idealizatua, non bai aurpegiak, baita gorputzen anatomiak ere errepikatzen dira irudi guztietan.

Espresio elementuak hieratikotasuna eta zurruntasuna izango dira, irudien konposizio simetriko eta orekatuaren bitartez lortua.

 Irudi hieratiko eta zurrunen bitartez aldaezintasuna, hots, denbora-eza adierazten baita.

 

Ikonografia eta bere funtzioa

Hemen irudikatzen den gaia Pantokratorra da, hots, Kristo epailea, ahalguztiduna, eserita argi koroarekin buruaren inguruan, esku batean lege-liburua darama non “ego sum lux mundi” ( ni naiz munduaren argia) idatzita agertzen den eta beste eskuarekin bedeinkatzen dago. Mandorla mistiko batez inguratuta dago, alfabeto grekoaren lehenengo eta azkenengo letren artean (alfa eta omega) gauza guztien  hasiera eta bukaera sinbolizatuz.

Pantokratorraren lau ertzetan lau ebanjelariak daude, aingeru bezala irudikatuta eta, ondoan tetramorfos moduan irudikatuta ere.

Fededuna hunkitu eta ikasbide bat komunikatu nahi zioten.

Aurrekariak eta testuinguru artistikoa

Aurrekarien artean Paleokristaua eta Bizantziarra aipatu behar ditugu, Pantokrator bezalako irudiak Kristautasunaren ikur bilakatuz.

Arte Erromanikoa mendebal kulturaren lehenengo nazioarteko estiloa izango da, kristautasunaren batasuna adieraziz. Arlo horretan gehien aritu zena Cluny-ko ordena beneditarra izan zen, erritoak batuz, erromesaldi handiak bultzatu zituzten, Konpostelako Santiagora horien artean. Errito eta gurtza bateratuen ikurra eliza eta monasterio berriak ziren eta euren programa ikonografikoak bateratuak ziren ere. Arte-lan asko egin ziren garai hartan artisau talde mugikorrei esker, estilo berria eurekin eramanez, eraikuntza batetik bestera.