Arkitektura Modernista: Antoni Gaudí

MODERNISMOA. ANTONI GAUDI(1852-1926)

Modernismoa ez da estilo baterakoia, hala ere, oinarri komun batzuk baditu. Estetika gazte eta baikorrekoa da, arazo politiko eta sozialak alboratuta, formekin gehiago identifikatzen dena eduki intelektualekin baino.

  Mugimendu arkitektoniko honek garaiko berrikuntza teknikoak bereganatu zituen eta, horiei egokituz, forma arkitektoniko berriak sortu ere, garaiko beste arteekin lotu, eta haien artisautzarako joerari jarraitu zion. Izen ugariekin ezagutzen da mugimendu hau: Art Nouveau (Frantzian), Modern Style (Ingalaterran), Jugendstil (Alemanian), Sezessionstil (Austrian), Liberty, Floreale (Italian).

 

         Mugimendua 1890etik 1910era zabaldu zen, aristokraziak eta  burgesia aberats eta errefinatuak bultzaturik. Hauek dira bere ezaugarririk garrantzitsuenak:

 

-      Fantasiaz libre eta sortzaile, landua eta dotorea

-      Arte askoren arteko fusioa. Eguneroko tresnak modu artistikoan diseinatuko dira (altzariak, mahai tresneriak, baxerak...)

-      Makinaren mendekotasunari ihes egin eta gizatasunaren neurriari egokitu nahi dute.

-      Artisautza lana birbaloratu egiten da.

-      Materialarekiko errespetua, agerikoa, nabaritu dadin.

-      Naturaren formak eta prozesuak imitatzen dira: lerro kurbatua, arabeskoa, lore, landare, tximeleta, uhinak...

-      Barneko espazioak arrazionalki pentsaturik daude, eraikina organismo bizi bat balitz tratatzen delarik.

-      Mundu koloreanitza, aberatsa eta espresionista sortuko da.

 

         Katalunian garapen industrialak eta Bartzelonako burgesia aberatsaren sorrerak "Renaixença" bezala ezaguna den fenomenoa kulturan, eta Modernismo bezala arkitekturan inspiratu zituen. Katalunia Europako joera estetikoetan integratzeko ahalegin nazionalistak izan ziren bi mugimenduak.

 Hiru hauek izan ziren Kataluniako modernismoaren ezaugarri nagusiak: obra askoren kutsu neogotikoa, jarraitu beharreko eredua Erdi Aroan aurkitu nahi zuen nazionalismoaren ondorio; modernotasun nahia asebetetzeko elementu formal berrien sustatzea; eta burgesiaren aberastasuna adierazteko fintasuna.

         Modernismoko arkitektoen artean A. GAUDI (1852-1926) izan zen artistarik handiena, estiloa aurreratu eta gainditu zuen bere kreazio lanekin. Bere obrak Modernismoaren ezaugarri batzuk baditu ere, zaila da jeinu honen estiloa sailkatzea. Eraikuntza-teknika berriak eta bere garaiko aurreiritzi teknikoak eta formalak ezagutzen zituen. Arkitektura adierazpide egokia izan daitekeela erakutsi zuen bere lanekin, joera guztietatik urrundu eta eraikinetan bere interpretazio pertsonala islatu baitzuen.

          Gaudiren lanek irudimena eta sormena gainezka adierazten dute, Modernismoa gainditu beste agerpen estetikoetara hurbiltzeko, Espresionismoa edo Surrealismoa hain zuzen ere. Aipatzekoak dira, besteak beste, Batlló etxea, Milá etxea(edo La Pedrera) eta Güell Parkea. Eraikin hauez guztiez gain, ziurrenik bere obrarik ospetsuena dena egin zuen: Bartzelonako Familia Sainduaren tenplua. Eraikin honek bere bilakaera pertsonala eta ezaugarriak laburbiltzen ditu; horrez gain XIX. mendeko arteari ateak itxi eta XX.ekoak zabaldu zituen.

Gaudiren obren analisia:

-Batlló Etxea:1904-1906.Obra izugarri original honetan ikusten da nola Gaudik jadanik aurreko garaiko historizismoa gainditzen duen. Gerora eraiki zuen Milá Etxearen paseo berean (Paseo de Gracia)eraikitakoa da obra hau. Originalitate eta fantasia handiko lana da.Harria eta zeramika tartekatzen ditu. Fatxada badirudi leunki mugitzen den zerbait dela(itsasoa edo narrastia). Argia leiho eta burdinezko balkoien tartetik sartzen da, azken hauek benetako garezurrak diruditelarik.

 

-Milá etxea edo La Pedrera:1906-1010. Bartzelonako Gracia pasealekuaren izkina batean kokatzen da eta bizitoki erabilera dauka. Gaudiren obran ohikoa den bezala, eraikin hau naturan inspiratuta agertzen da; hortik bere forma kurbatuak. Oinplanta ortogonala ahaztu eta diseinu biologiko bat aukeratzen da, pasilo kurbatuak sortuz. Fatxada erabat kolosala da; labar handi eta zulatu baten gisa agertzen delarik. Eraikina estalki batekin amaitzen du: zeramika zuriko tximinia ondulatuak eta aireztatzeko hodi antropomorfoak.Eraikin honek arkitektura eskulturarekin nahasten du. Kareharria nagusitzen da eraikin osoan zehar, goikaldean izan ezik (zeramika zuria, mendi elurtu bat irudikatu nahian). Balkoien forma arraroa, algak balira bezala ageri direlarik.Bestelako elementuak ere badaude: Gaudiren gurutze tipikoa,usoa eta loreak.

 

-Güell Parkea:1900-1914.Hiriko goikaldean kokatzen da, garaiko burgesia kokatzen ari zen zonaldean hain zuzen ere. Sarreran eskailera monumental bikoitzak ageri dira, iturria zeharkatuz, goialdean elkartzen direnak murru itsu batean. Ondorenean zutabe doriar estriatuak ageri dira, kutsu klasikoa emanez. Zutabe estriatuak dira eta kapitel hexagonalekin. Taulamenduan irtengune eta sartune ugari ageri dira metopa eta triglifoekin. Gargolak ere ageri dira ura botatzeko. Estalkiak goiko partean, plaza bat sostengatzen du eta bertan barrurantzako eserleku kurbatuak ageri dira. Apaindura erabat bitxia da eta Gaudiren oso tipikoa. “Trencadís” delakoa nagusitzen da, hau da, koloretako zeramika eta beiraz osaturiko dekorazioa, mosaiko baten antzera. Elementu organiko eta zoomorfoak ere ageri dira, musker(“lagarto”) famatuaren kasua adibidez.

-Sagrada familia delakoa:1882.urtean hasi zen eraikitzen eta oraindik bukatu gabea. Hasiera batean estilo neogotikoan planteatu zen, baina 1883.an Gaudik hartuko du enkargua eta bestelako itxura erabat modernista emango dio. Gaudik 18 dorre aurreikusi zituen, baina bera hil aurretik bakarrik bat eraiki zen. Gaudi 1926an hil zen eta utzitako planoei esker beste artista batzuen eskutik eraikuntzak aurrera jarraitu du.

Dorreak oraindik 8 daude eraikita. Gaudiren ideia zera zen 12 apostoluentzat, 4 ebanjelistentzat eta bana Maria eta Jesusentzat. Eraikinak hiru fatxada sinboliko ditu: jaiokuntzarena (oso apaindua eta bizia), pasioarena( austeritate gehiagokoa eta Jesusen gurutziltzatzearen sufrimendua adierazi nahi du) eta loriarena (fatxada nagusia da, beste biak baino askoz ere monumentalagoa eta heriotza, azken epaiketa, loria eta infernua adierazten ditu). Eraikinaren barnealdea diseinatzeko Gaudi naturaren elementuetan oinarritu zen; zutabeak zuhaitz enborrak balira bezala agertzen dira, benetako harrizko baso bat sortuz.